Wind kun je op een rustige dag als fris ervaren, maar het kan ook een onverwacht risico vormen. In Nederland waait het regelmatig (vooral aan de kust iets harder dan landinwaarts) en onder bepaalde omstandigheden krijgen wind en windstoten de kans gevaar op te leveren. Lees hier hoe je dit kunt herkennen, wat de factoren zijn die het gevaar vergroten en wat je kunt doen wanneer de wind zich ontpopt als bedreiging.
Niet iedere harde wind is direct gevaarlijk, maar bepaalde criteria geven aan wanneer de situatie aandacht vraagt. Eén van de sturingsmiddelen is de Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI)-waarschuwing. Volgens het KNMI geldt bij windstoten vanaf ongeveer 75 km/uur al dat er sprake is van zware windstoten. Bij windsnelheden boven de 100 km/uur spreken zij van zeer zware windstoten. Ook speelt de gemiddelde windsnelheid mee: bij langdurige wind van bijvoorbeeld windkracht 9 (tussen 75 en 88 km/uur) spreken meteorologen van storm. Verder is het zo dat wind aan de kust doorgaans krachtiger en minder afgeremd is dan landinwaarts: de wrijving met het aardoppervlak is kleiner boven zee.
In het kort: wind wordt gevaarlijk wanneer snelheden, duur of locatie bijdragen aan schade‑ of veiligheidsrisico’s.
Er zijn meerdere omstandigheden die het risico van wind vergroten. Ten eerste de locatie. Aan zee of in open gebieden is de wind vrij spel, waardoor stormachtige wind vaker voorkomt dan in beschutte binnengebieden. Het KNMI noteert dat stormen boven land relatief zeldzaam zijn, terwijl aan de kust de kans aanzienlijk hoger is. Ten tweede zijn windstoten een belangrijke factor. Ook bij gemiddeld harde wind kunnen plotselinge windvlagen tot veel hoger snelheden leiden en schade veroorzaken. Bovendien komen stormen in Nederland vaker voor in het winterhalfjaar (ongeveer oktober tot maart) dan in de zomer. Dit hangt samen met grotere temperatuur‑ en luchtdrukverschillen in die periode. Tot slot spelen stedelijke of beboste omgevingen een rol: bomen met blad vangen meer wind, takken kunnen makkelijker breken als de wind plots toeneemt.
Wanneer de wind gevaarlijk wordt, kunnen de gevolgen flink zijn. Losse dakpannen kunnen loskomen, gevelplaten kunnen gaan bewegen, bouwsteigers kunnen instabiel worden. Volgens een veiligheidsregio leiden windsnelheden in het bereik van 75-100 km/uur al tot schade. Bij snelheden boven de 100 km/uur is het “echt gevaarlijk” geworden. Bomen kunnen omvallen en constructies worden zwaar belast. Voor het verkeer kan harde wind vertragingen of gevaar opleveren, vooral op bruggen of open wegen. De meteorologische dienst meldt dat bij windstoten van boven de 100 km/uur de meeste schade zich voordoet via de windvlagen, niet zozeer via de gemiddelde windsnelheid. In de binnenvaart en watersport speelt ook de windkracht een rol: boven windkracht 5 (op de schaal van Beaufort) neemt het risico al toe voor kleine vaartuigen op open water.
Gevaar ontstaat niet enkel bij extreme storm, maar ook bij stevige wind in de juiste omstandigheden.
Wanneer je weet dat harde wind mogelijk is, kun je acties ondernemen om risico’s te verkleinen. Allereerst: let op waarschuwingen van het KNMI of de lokale veiligheidsregio. Bij code geel, oranje of rood geldt dat extra aandacht gevraagd is. Dan kun je denken aan ramen en deuren stevig sluiten, losse objecten buiten vastzetten, en de auto of fiets op een veilige plek zetten. In buitengebieden of langs de kust kun je beter beschutting opzoeken, liefst niet onder bomen of naast bouwsteigers. Voor mensen die op het water varen of op open terreinen zijn, geldt dat je het beste oordeel kunt vellen of het veilig is om te gaan. Ook controle van bouwdelen en het bevestigen van losse delen van je woning kunnen helpen. Verder is het goed te beseffen dat het snel slechter kan worden, plotselinge windvlagen zijn een reëel risico. Een juiste houding is: het weer serieus nemen en bij twijfel binnen blijven of activités aanpassen.
Wind wordt dan echt gevaarlijk wanneer hij hard genoeg is, lang genoeg blijft of op de verkeerde plek toeslaat. De locatie aan kust of open terrein, het seizoen van het jaar, en de aanwezigheid van windstoten zijn belangrijke factoren. Wanneer je alert bent op waarschuwingen en je omgeving goed in de gaten houdt, kun je schade en gevaar zoveel mogelijk beperken.